OVER HET BEWEGEN NAAR EENHEID

Morgen is het Kerstmis en vanavond, op Kerstavond, wordt er al op veel plaatsen in huiselijke kring feest gevierd en daarna begint in talloze kerken in de christelijke wereld een kerstnachtdienst, vaak de meest bezochte dienst per jaar. 

En moet het daarom vandaag in dit stukje over de liefde gaan? 

Van en voor ouders

Daar is best wel aanleiding voor. Het gaat immers over de geboorte van Jezus en als ik het goed heb, is dat de enige dag per jaar die aan een geboorte is gewijd. En als er iets met liefde te maken heeft is het toch wel een geboorte. Vaak is de vrucht ontstaan in een liefdesrelatie en dan is er na een tijdje een nieuw leven, een nieuwe mens. Een magisch moment; wat tot dan toe verbonden was wordt gescheiden. Maar vanaf dat moment gebeurt er van alles in het lichaam van de ouders. Een grote hormonale golf zorgt voor prikkels bij de ouders om het kind vast te houden en te verzorgen. En het lichaam van de moeder is klaar om bij eerste aanraking van de zoekende mond van de baby te zorgen voor het voeden.

En de vader, daarbij spreek ik even voor mijzelf. Toen de oudste was geboren lag ze achter glas met een paar andere baby’s. Er kwamen mensen op kraambezoek en die hoorde ik, wijzend op mijn dochter, zeggen: “Ik geloof dat die het is”. Ik zei meteen, verontwaardigd, dat het míj́n dochter was, hoe konden ze nou zo dom zijn! En ik kan me herinneren dat ik op de dagelijkse ochtendwandeling, twintig jaar later, de pasgeboren tweeling in de kinderwagen voor mij uitduwend, mijn ogen helemaal niet van ze af kon houden. Om het er voor altijd in te prenten leek het wel, een levenslange liefdesband en een eeuwige eenheid werd gesmeed. 

“De Liefde”

Ik kan mij niet herinneren dat het woord liefde in mijn ouderlijk huis ooit gevallen is. Ja, het ging vaak over “De Liefde”, maar dat was dan de naam van de kerk tegenover ons in de Bilderdijkstraat in Amsterdam (die officieel Rooms Katholieke Parochiekerk van de H.H.Nicolaas en Barbara heette) 1) en waar we trouw naar de kerk gingen; altijd op tijd want een kwartier voor tijd stond mijn zusje, twee jaar jonger dan ik, met kerkboek in de hand en netjes aangekleed voor het raam om ons te vertellen dat we moesten opschieten omdat ze al heel veel mensen onderweg naar de kerk zag lopen. De benaming van de kerk had natuurlijk niets te maken met de wereldse liefde, maar met die van God, liefde die in de bijbel onder meer wordt aangetoond doordat “God zijn eniggeboren Zoon gezonden heeft in de wereld, opdat wij zouden leven door Hem” (1 Johannes 4:9, 10). Daar werd thuis nooit over gesproken. Maar ook niet over de wereldse liefde. 

Die liefde, gebouwd op aantrekkingskracht tussen twee mensen, kom je tegen, of niet. Je kunt er niets over leren van tevoren. Je hebt misschien wel iets van een verlangen, een beeld, een sfeer van romantiek vermengd met sex meegekregen van films, boeken en liedjes die over de liefde gaan. Maar het gaat niet altijd meteen goed.

De één die wil de ander

Zij kusten elkaar een man en een vrouw en de man zei: “Ans, ik hou van jou” Maar zij heette Els, de vergissing was groot en Els was heel boos en de liefde was dood. Bij onweer en bliksem en wenende maan is hij toen maar naar Ans gegaan. 

Dat was dus Ramses Shaffy 2), dat ging heel snel. Soms kan het ook te lang duren en is het te laat, zoals in een lied van Wim Sonneveld, “Lieveling”, dat minder geschikt is om op een dag als vandaag af te spelen.

En hoe is zoiets dan begonnen? Die eerste aantrekking, waar zit dat in? Mensen noemen bijvoorbeeld: een prachtige bos dik zwart haar, een mooi afgetraind lichaam, humor, of “omdat hij iets vaderlijks had”, zielsverwantschap 3), verdronken in haar ogen, etc. Toen een vriendinnetje van mij terugblikte op de derde ronde van onze knipperlichtrelatie zei ze: “Ik heb je handen altijd heel mooi gevonden”. Ik dacht: Shit, is dat alles? En moet je me nu zien met een gerimpeld vel, vastzittende gewrichten en door de artrose kromgegroeide vingers. Met haar eindigde het knipperlicht terecht op rood. 

Levenspartners

Op mijn 22e ging ik met mijn eerste partner samenwonen, maar ik had geen idee wat dat eigenlijk in zou houden. Ik wist wel dat ik dat heel graag wou. Maar verderop op de Prinsengracht woonden verschillende mooie vrouwen, Jenny Arean bijvoorbeeld, die ik dagelijks zag en aan de achterzijde van onze woning keken we uit op een zolderkamer, waar tegen het middaguur elke dag een welgevormde vrouw met blote borsten vrolijk de gordijnen en ’s zomers het raam opendeed. Die zetten mijn fantasie wel in gang en maakten ideeën over het scheiden van liefde en sex in mij los, maar het heeft uiteindelijk nooit tot iets buitenechtelijks geleid. Het werd met mijn eerste levenspartner snel routine, een vanzelfsprekendheid met een knusse huiselijkheid en we zijn negentien jaar bij elkaar gebleven. 

Met mijn geliefde uit “Part II” van mijn leven beleef ik nu al meer dan dertig jaar elke dag wel een liefdesgevoel. Niets liever dan dicht bij elkaar zijn. En wat heeft ons samengebracht? We hebben elkaar leren kennen zonder dat we iets afwisten van elkaars maatschappelijke status of positie en toen hebben we snel ontdekt dat we niets liever wilden dan in fysieke zin dicht bij elkaar zijn en we hadden een diep vertrouwen dat het goed was om samen verder te gaan. En dat is altijd zo gebleven.  

En we hebben die fasen allebei ook wel ervaren, zoals die beschreven staan in de bladen (Flow, Happinez, Margriet) en websites als mensengezondheid.nl, met eerst de dopamine-gestuurde opwinding met verhoogd testosteron in de verliefdheidsfase, waarop later het knuffelhormoon voor de hechting en continuïteit kan gaan zorgen. Maar die wetenschap doet voor mij niets af aan het bijzondere gevoel dat bij mij daaruit voortvloeit en in de loop van de tijd is er bij mij steeds meer sprake van een gevoel van overgave aan de liefde.

Liefde verenigt

Hierboven ging het over de liefde tussen levenspartners, ouders en kinderen, maar er is ook vaderlandsliefde, clubliefde, liefde voor een vak of een beroep of voor de gemeenschap waarin je werkt. Niet te vergeten dieren, de natuur, sport en laatst vertelde een vriend over de liefde die zijn vader, timmerman, koesterde voor de instrumenten die hij in zijn vak gebruikte.

Bij onze geboorte worden we afgescheiden van een groter geheel en raken we die eindeloze omhulling kwijt. Van die afgescheidenheid word je je waarschijnlijk pas bewust als je jezelf gaat ervaren als “ik” ten opzichte van anderen. De verbinding die je in de liefde kunt ervaren doet het gevoel van afgescheidenheid min of meer teniet. In het denken, in je hoofd, ben je altijd alleen, maar in de liefde niet. Je “ik”, niet meer dan een gedachtenconstructie, verdwijnt een beetje in het ervaren van een groter geheel. Of, zoals Barry Long schreef, 4): “De liefde beweegt zich altijd in de richting van eenwording. Zij is de verenigende kracht in de schepping en zij vernietigt de verdeling.” 

Ik wens je een liefdevolle Kerst.

O O O O O O O O O O O O O O

1)Aan de kerk was ook verbonden: Huize De Liefde (nu heet het De Nieuwe Liefde) op de Da Costakade, een parochiehuis met een feestzaal, vergaderruimtes waar ik als koorknaap meedeed met de repetities van het kerkkoor en een bioscoop, waar uiteraard stichtelijke films werden gedraaid.

2)Ramses Shaffy. Wil de ander (album: Shaffy Chantant). 1966

3)Deze voorbeelden noemde Jacques Klöters in zijn Facebookbericht van 26 juli 2023

4)Barry Long. Knowing Yourself, The True in the False. 1999

Illustratie: Johan Leo Koet

Vind je deze berichten leuk, aarzel dan niet ze door te sturen aan anderen.

Op de website http://www.dewereldenvanjan.blog kan iedereen zich aanmelden voor wekelijkse toezending door zijn of haar mailadres daar achter te laten.

Op http://www.dewereldenvanjan.blog vind je ook alle eerder verschenen berichten.

Reacties zijn van harte welkom; openbare reacties kun je hieronder plaatsen; reacties naar Jan kun je sturen naar koetjwm@gmail.com.