OVER TERUGKERENDE NARE GEDACHTEN

Bij het tot stand komen van emotionele reacties speelt de amygdala een belangrijke rol. Vandaag richten we de schijnwerper op de amygdala van Diana Ross. De amygdala, ik schreef er al eerder iets over, is de sluis waarin alle signalen die bij ons binnenkomen in een quick scan worden beoordeeld op de vraag of er sprake is van mogelijke gevaren of juist kansen. De neurowetenschapper Daniel Goleman*) noemde het: “de emotionele getuigenbank van de hersenen, een vergaarbak voor al onze momenten van triomf en mislukking, hoop en angst, verontwaardiging en frustratie.” De reactie van de amygdala is er al voordat we er erg in hebben; reageert voordat wij ons zelf bewust zijn van de prikkel die zij beoordeelt.  

De amygdala is dus wel snel, maar afgezien van het feit dat zij grof te werk gaat mist ze een belangrijk stuk informatie: zij weet namelijk niet of die signalen door de zintuigen binnen zijn gebracht of dat ze afkomstig zijn uit het denkproces.    

Reflections

Zo kon het zijn dat Diana Ross, samen met The Supremes, in de jaren ’60 nog dagelijks moest terugdenken aan de man die haar jaren daarvoor had verlaten:  

Through the mirror of my mind, time after time   

I see reflections of you and me   

Reflections of the way life used to be   

Reflections of  the love you took from me 

(..)   

Everywhere I turn  seems like everything I see   

Reflects the love that used to be   

In you I put  all my hope and trust   

Right before my eyes  my world has turned to dust   

After all the nights  I set alone and wept   

Just a handful of promises are all that’s left of loving you 

En zo ging dat nog vijf coupletten door. Ik zou zeggen: zo kan ie wel weer. Doe maar gauw jullie volgende liedje. Maar toch eerst nog even: waarom ging Diana Ross steeds over die oude vlam denken?  **)  

De sleutelzin is:“ Everywhere I turn seems like everything I see reflects the love that used to be”.

Kortom, er zijn via de zintuigen in de realiteit van nu allerlei signalen die associaties opleveren aan momenten uit het verleden. 

En zo ging dat vijf coupletten door. Ik dacht: zo kan ie wel weer. Doe maar gauw jullie volgende liedje. Maar toch eerst nog even: waarom werd Diana Ross steeds opnieuw bedroefd over die oude vlam?  

Zij loopt langs dat terras waar ze vaak samen wat hebben gedronken, en via de zintuigen in de realiteit van nu, leveren de hersenen beelden op uit die tijd en het onaangename einde aan de relatie. Die beelden bereiken ook de amygdala die dus niet goed weet dat die associatieve beelden uit het verleden afkomstig zijn. En de amygdala zorgt er weer voor dat de standaardreactie tot stand wordt alsof Diana op dat moment in de steek wordt gelaten. Er vinden veranderingen plaats in spieren, organen en het electro-chemische circuit en die veranderingen bereiken de gevoelswereld van Diana Ross. En behalve droefenis, boosheid en teleurstelling zullen er ook andere gedachten en gevoelens op kunnen komen, waarin Diana misschien (niet voor de eerste keer) gaat twijfelen of ze wel goed genoeg is, of ze het misschien gewoon niet verdient en vraagt ze zich af of ze ooit wel een trouwe ware zal tegenkomen, waarna ze zichzelf ook weer erg zielig gaat vinden. En daar verandert zo’n gouden plaat helemaal niets aan.  En zo komt ze nooit los van haar verleden.     

De kaartenbak

De koppeling van het denken en emoties is volgens de wetenschap één van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste  factor van hoe de mens in het leven zit en het leven ervaart. De psycholoog en publicist René Diekstra vergelijkt de menselijke geest met een kaartenbak ***). Als voorbeeld gebruikt hij iemand die een condoleancebezoek aflegt.  Dan komt vanzelf de kaart met het label ‘dood’ naar voren en daarop staat hoe je je gedraagt als je iemand condoleert, maar ook staat daarop je eigen geschiedenis met de dood (van je ouders, geliefden) met de daarbij horende emoties. Als je dus iemand op een begrafenis ziet huilen, hoeft dat dus niet altijd medeleven te betekenen met de nabestaande die op dat moment wordt gecondoleerd.   

Ik heb een paar keer in Parijs het verkeersplein rond de Arc de Triomph moeten ronden. Geen haar op mijn hoofd die er toen aan dacht om aan iets leuks of vervelends over vroeger te gaan bedenken; auto’s komen van alle kanten en hoe het met de voorrangsregels zit had ik ook niet helder en als die er zouden zijn geweest, zouden de Parijzenaren die wel links hebben laten liggen. Dus alle aandacht voor dat verkeer. Een moeilijke sudoku oplossen lukt me ook niet als ik ondertussen vakantieplannen zit te maken. Als ik niet bewust met iets bezig ben, met iets dat aandacht vraagt omdat het anders fout gaat, zijn er altijd gedachten die zich in meerdere of mindere mate aan mij opdringen. En ik heb begrepen dat dat wereldwijd voor de meeste mensen geldt. En elk van die gedachten kan een emotie oproepen en dat kan betrekking hebben op iets dat een kwartier daarvoor is gebeurd of vijfenvijftig jaar geleden. En de opgeroepen emotie leidt weer tot een gedachte, etc., etc. En bij Diana Ross ging de kaart met het label “liefde en trouw” niet meer terug in de bak.

Emotionele intelligentie

De mate waarin je in staat bent de feiten en de gevoelens te onderscheiden, je gedachtenwereld te onderscheiden van de “echte” wereld en je niet (alleen) laat leiden door je emoties wordt “emotionele intelligentie” genoemd. Later meer daarover. Diana Ross gaf zich, badend in zelfbeklag, in ‘Reflections’ helemaal over aan haar emoties en blijkbaar werd dat door velen gewaardeerd: een nr. 2 notering in de hitlijsten van de VS en VK, en ook in het “nuchtere” NL toch nr. 3. Zou dat ook iets zeggen over de emotionele intelligentie van de kopers van deze plaat?

O O O O O O O O

*)   Daniel Goleman. Emotionele Intelligentie. 1996

**) Reflections. Diana Ross and the Supremes. 1967.

De eerlijkheid gebiedt mij een kleine aanvulling te maken op het bovenstaande,  een correctie zelfs: het was niet Diana Ross die dit persoonlijk heeft meegemaakt. Het moet één van de heren Holland-Dozier-Holland zijn geweest, het trio dat in de jaren ’60 en ’70 een indrukwekkende hoeveelheid muziek heeft geschreven en geproduceerd, die voor de bekendheid van onder andere Diana Ross en The Supremes, Marvin Gaye, Jr. Walker and the All Stars en The Four Tops hebben gezorgd. Ze hadden vast wel het een en ander aan levenservaring. Als je de titels van hun liedjes in een logische volgorde legt kom je uiteindelijk uit bij de laatste titel, die hun oeuvre goed samenvat: “What Goes Up Must Go Down”. En je begint weer opnieuw. 

***) René Diekstra. Ik kan denken/voelen wat ik wil. 1999

Fotobewerking: Johan Leo Koet (foto’s onder meer van Pexels.com)

Eerdere berichten zijn te vinden op www.dewereldenvanjan.blog

Reageren naar Jan: mail naar koetjwm@gmail.com

Reacties die je hieronder invult kunnen voor andere lezers zichtbaar worden.