OVER KEUZES MAKEN

We maken duizenden keuzes is ons leven. Om dingen te doen, en hoe, of juist niet te doen. Grote keuzes zoals waar je gaat wonen, waar je gaat werken en met wie je je leven gaat delen. En kleine, misschien wel 500 op een dag, die je nauwelijks merkt. Vandaag moest ik beslissen of ik al uit bed zou gaan of nog even zo zou blijven liggen, hoeveel suiker ik in de koffie zou doen, of ik voor de vijfde keer vandaag naar Buienradar ga kijken of pas over een uurtje, welke apps ik open en of ik op nu.nl ook de sportberichten ga lezen (inderdaad die had ik gisteravond al gezien, geen nieuws), of ik dat hemd nog een dagje aan kan doen of dat ie in de was moet, wat ik op mijn boterham neem, of ik nu al aan het werk ga of toch eerst even in de zaterdagse bijlage van de krant ga kijken, hoeveel pasjes ik vandaag ga lopen, of ik de vaatwasser nu uitruim of wacht totdat iemand anders het heeft gedaan, etc.  

Op een dag weet je het, …

Soms duurt het een tijd voordat je een beslissing neemt. Je bent ermee bezig, zoekt dingen uit, zet plussen en minnen op een rijtje. Maar ondertussen gebeurt het niet alleen in je hoofd. Onderzoek heeft uitgewezen dat we besluiten nemen voordat we ons daarvan bewust zijn. Je kent misschien de reclame voor de werving van NS-conducteurs: “Op een dag weet je het: je wordt conducteur”. Je wordt wakker en de beslissing is, misschien na maanden dubben – er was misschien ook nog een alternatief – in die nacht tot stand gekomen. Het dromen, voelen en denken in samenhang met allerlei fysieke processen heeft in je slaap de beslissing genomen en bij het wakker worden aan het bewustzijn aangeboden. En dan weet je het. Je hoeft er niet meer over na te denken.

Maar het kan ook gebeuren dat je op het moment suprême, als je op het punt staat een stap te zetten, opeens een knoop in je maag krijgt bij de gedachte om die stap te zetten en te ondergaan wat daaruit voortvloeit. Of je krijgt het, zoals recent een familielid overkwam, heel benauwd op het moment dat je een sollicitatiebrief op de bus wil doen. Dan weet je lichaam, je systeem, dat het niet goed is en kun je er maar beter goed naar kijken en je de vraag stellen of dit écht is wat je wil.

Niet doen wat je wel wil

Ik vertelde al eens dat ik een keer onder de douche stond, tegen mezelf zei: nu ga ik er uit. Maar dat er niets gebeurde en ik opeens, tien minuten later, merkte dat ik buiten de douche stond en me aan het afdrogen was. Misschien wilde ik er eigenlijk niet uit, of hield mijn lichaam het tegen omdat het nog een beetje warmte dacht nodig te hebben. Of was ik direct na de ferme uitspraak in een gedachtenstroom gekomen en hield de associatietrein pas stil toen ik opmerkte dat ik me stond af te drogen in de realiteit van het moment. 

Zo zijn er allemaal ideeën, voorstellen, suggesties en aanbiedingen die bij je langs komen en die niet tot actie leiden terwijl je daar achteraf best wel op in had willen gaan.  Het is weer die amygdala, de alarmbel in je hersens, die elke situatie die je tegenkomt onmiddellijk heeft bekeken op kansen en bedreigingen en die eigenlijk altijd wel een tegenwerping weet te presenteren op elk voorstel of idee om tot actie te komen of je direct te voeren naar wat op korte termijn, op dat moment, het meest aantrekkelijk is. In de douche-casus: lekker daaronder blijven staan.

Even wachten

De Amerikaanse Mel Robbins zegt dat je de eerste vijf seconden na een impuls om iets te doen, de tijd waarin de amygdala actief is met het opwerpen van allemaal bezwaren, hardop of in je hoofd met al je aandacht rustig 5-4-3-2-1 moet zeggen en dan meteen tot actie overgaan. Dat is vooral handig in situaties die je je al had voorgenomen, bijvoorbeeld: ik ga elke dag een half uur wandelen. Op het moment dat je je dat voornemen herinnert – dan is er die impuls tot handelen –  geef je gewoon geen ruimte aan tegenwerpingen en gaat naar buiten (of niet natuurlijk als dat gewoon praktisch niet gaat). Bij mij zit het “Nee, eerst nog een kopje koffie” me vaak in de weg en de andere afleidingen die daarna nog komen.

De Amerikaan Michael Singer had genoeg van de stem in zijn hoofd die de hele dag commentaar leverde, over wat leuk was en vooral ook wat niet leuk was en hij was daarom dagenlang in meditatieve staat. Hij had zich ondertussen wel voorgenomen om, als er iets op zijn pad kwam, niet te luisteren naar die stem die altijd bereid is direct een hoop bezwaren te maken. En als hij die tegenwerpingen terzijde schoof pakte hij vaak dingen op die hem weliswaar uit zijn meditatieve bestaan weghaalden, maar waar hij met volle overgave mee aan de slag ging. Hij gaf het leven de leiding. Zoals toen iemand hem vroeg een huis voor hem te bouwen en toen eerst het “daar moet je natuurlijk nooit aan beginnen” door zijn hoofd klonk, maar daarna een stil en vredig gevoel van bewustzijn volgde dat geen woorden nodig had. “Ik wist gewoon dat mijn gelofte me over te geven aan het leven erom vroeg dat ik zou kijken waar dit heen zou gaan.” 2)

Wel doen wat je (eigenlijk) niet wil

Destijds werd er door mijn werkgever een cursus aangeboden en die heette: de Creatiespiraal, ook nu nog te koop, en die bestond uit maar liefst 12 stappen en dan zou er iets moois moeten zijn gerealiseerd. De eerste stap was het formuleren van de wens, dan het verbeelden, geloven, uiten, netwerken, plannen, beslissen tot en met het handelen en evalueren. En toen dacht: je zult toch maar beginnen met een verkeerde wens. Dan doorloop je al die 11 volgende stappen en word je toch niet gelukkig. Je ziet soms wel die kinderen die aan een talentenjacht meedoen en dan zeggen dat ze meedoen om beroemd te worden. En als ze dan succes hebben een hekel krijgen aan elke keer weer dat liedje te moeten zingen. En op hun zestiende al depressief zijn.  

In elke situatie en bij elke impuls zal de amygdala naar de kansen en bedreigingen kijken. Maar dan vooral naar kansen om je status, macht, bezit en continuïteit (de vier p’s van de Australiër Barry Long: power, possession, position en permanence) te vergroten of veilig te stellen. De amygdala heeft niet zoveel van doen met je diepere wensen, met authenticiteit, met je “innerlijke drive”, kortom met jezelf zijn. Daarom is het in eerste instantie moeilijk om nee te zeggen tegen zogenaamd aanlokkelijke voorstellen (ik kan zelf soms ook moeilijk nee zeggen tegen niet aanlokkelijke voorstellen). De vijf tellen van Mel Robbins kunnen dan ook gebruikt worden om na te gaan of je iets echt wel wil.

Mijn vroegere leraar engels, Pater Mooijman S.J., zei altijd: “Kalmte kan je redden.” Dus niet te snel ja, maar ook niet meteen nee zeggen.

O O O O O O O O O O

1)   Mel Robbins. De 5 seconde regel; de simpelste methode om je leven echt te veranderen. 2018. Oorspr. The 5 Second Rule. 2017

2) Michael A. Singer. Het overgave experiment. 2020. Oorspr. The Surrender experiment. 2015

Illustratie: Johan Leo Koet

Vind je deze berichten leuk, aarzel dan niet anderen er op te wijzen: op de website http://www.dewereldenvanjan.blog kan iedereen zich aanmelden door zijn mailadres daar achter te laten

Op http://www.dewereldenvanjan.blog vind je ook alle eerder verschenen berichten

Reacties zijn van harte welkom; openbare reacties kun je hieronder plaatsen; reacties naar Jan kun je sturen naar koetjwm@gmail.com